Bài viết xuất tinh sớm là gì - Men Health sẽ giúp bệnh nhân nắm được định nghĩa xuất tinh sớm và cách điều trị xuất tinh sớm bằng thuốc và hành vi liệu pháp.

Trong khi rối loạn cương đã có những thuốc được các cơ quan quản lý dược phẩm các nước cho phép sử dung để điều trị chứng bệnh ny, thì xuất tinh sớm, dạng rối loạn tình dục nam hay gặp nhất, cho tới nay vẫn chưa được hiểu rõ nguyên nhân bệnh, thế nào là xuất tinh sớm và chữa trị như thế nào.

Xuất tinh sớm là gì?

Theo Hội tâm thần học Hoa Kỳ (diagnostic and statistical Manual of Mental Disorder, 4^th edition, revised), xuất tinh sớm là tình trạng kéo dài và tái diễn mà xuất tinh xảy ra trước hay ngay khi đưa dương vật vào âm đạo, chỉ sau vài kích thích nhẹ, và trước khi được mong muốn; tình trạng này gây ra sự ức chế hay khó khăn trong giao tiếp.

Theo phân loại Quốc tế bệnh tật (International Classification of Diseases, ICD 10) thì xuất tinh sớm là một tình trạng không có khả năng kéo dài vừa đủ thời gian giao hợp để vui thú trong giao hợp, được biểu hiện dưới các hình thức sau:

• Xuất tinh xảy ra trước hay ngay khi vừa bắt đầu giao hợp (quy thành thời gian thì nghĩa là xuất tinh trước hay trong vòng 15 giây đầu sau khi giao hợp).
• Xuất tinh xảy ra khi dương vật cương chưa đủ cứng để giao hợp; và xuất tinh sớm không phải là hậu quả của việc lâu ngày không giao hợp.

Các định nghĩa này không rõ ràng và chưa dựa trên chứng cứ. Do vậy, năm 2008, Hôi Y học Giới tính Thế giới (International society for Sexual Medicine-ISSM) quyết định thành lập một ủy ban gồm các chuyên gia trong lĩnh vực tình dục, nam khoa trên thế giới, và đưa ra một định nghĩa xuất tinh sớm mới dựa trên chứng cứ (evidence-based definition):

“Xuất tinh sớm là một rối loạn tình dục nam đặc trưng bởi xuất tinh xảy ra luôn luôn hay hầu như luôn luôn trước hay trong vòng một phút sau khi đưa dương vật vào âm đạo, không thể kiềm chế sự xuất tinh mỗi khi hay gần như mỗi khi đưa dương vật vào âm đạo và tình trạng này gây ra các hậu quả tiêu cực cho bản thân như chán nản, bực bội, tránh quan hệ tình dục”

Yếu tố quan trọng nhất trong định nghĩa này là thời gian từ lúc dương vật được đưa vào âm đạo cho tới lúc xuất tinh, còn được gọi là Thời gian chờ xuất tinh trong âm đạo (IELT: Intravaginal Ejaculator Latency Time).

Với định nghĩa này, thời gian 1 phút được xem là chẩn để xem có bị sớm hay không. Trước đây, Colpi (2004) cho rằng số nhịp giao hợp nếu dưới 10 lần thì bị xem là xuất tinh sớm. Trong định nghĩa mới này, số nhịp không được xét tới nữa.

Ngoài ra, không được xem là xuất tinh sớm nếu xuất tinh sớm xảy ra sau khi sử dụng một loại thuốc nào đó hay chất kích thích, hoặc giao hợp trong hoàn cảnh sự hưng phấn rất cao (do tình huống hay bạn tình), và trong trường hợp giao hợp không thường xuyên.

Sinh lý xuất tinh

Phần đầu của tinh dịch là dịch của tuyến hành niệu đạo và một ít dịch của tuyến tiền liệt. Sau đó, thành phần chính của tinh dịch bao gồm tinh trùng từ mào tinh và ống dẫn tinh, dịch tuyến tiền liệt và dịch túi tinh. Kích thích đủ mạnh thần kinh lưng dương vật và sự căng của niệu đạo sau sẽ khởi phát sự xuất tinh.

Xuất tinh gồm ba giai đoạn khác nhau:

• Tích dịch. Đây là sự tích tụ ban đầu của các thành phần của tinh dịch, từ ống dẫn tinh, bóng tinh, tuyến tiền liệt và túi tinh, vào trong niệu đạo sau. Tích tinh là một phản xạ giao cảm tủy sống.
• Đóng cổ bàng quang. Có các sợi cơ vòng-trơn ở cổ bàng quang xảy ra lúc xuất tinh để ngăn tinh dịch ngược dòng vào bàng quang.
• Tống xuất xuôi dòng là sự tống xuất mạnh các thành phần của tinh dịch qua niệu đạo. Hiện tượng này là kết quả của những co thắt của các cơ hành hang, ngồi hang và sàn chậu. Tống xuất tinh là một hoạt động phối hợp thần kinh giao cảm và thân thể. Sự xuất tinh xuôi dòng cần có sự phối hợp bởi sự co thắt các cơ quanh niệu đạo và đóng cổ bàng quang, đồng thời với sự giãn cơ vòng vân niệu đạo. Cực khoái thường kết hợp với xuất tinh, là một cảm giác khoan khoái xuất phát từ não do tăng áp lực trong niệu đạo sau và sự co thắt của hành niệu đạo và các cơ quan giới tính phụ.
• Sự tiết tinh được kiểm soát bới hệ thần kinh giao cảm kích thích sự co thắt tống xuất của các cơ trơn các tuyến tiền liệt, ống dẫn tinh, túi tinh. Hệ thần kinh thân thể (thần kinh thẹn) chịu trách nhiệm về giai đoạn tống xuất tinh dịch. Sự hoạt hóa đồng thời các cơ ngồi hang, hành hang, nâng hậu môn, cơ vân đáy chậu và các cơ vòng vân niệu đạo và hậu môn được điều khiển bởi thần kinh thẹn gây ra sự tống xuất tinh dịch niệu đạo.

Phân loại

Xuất tinh sớm được phân thành nhóm nguyên phát hay còn gọi là xuất tinh sớm cả đời (life long premature ejaculation) và nhóm thứ phát hay còn gọi là xuất tinh sớm mắc phải (acquired premature ejaculation).

• Xuất tinh sớm nguyên phát: xảy ra với mọi hay hầu như mọi bạn tình và kéo dài kể từ những lần giao hợp đầu tiên.
• Xuất tinh sớm thứ phát: xảy ra vào thời điểm nào đó của cuộc đời, mà trước đó xuất tinh bình thường.

Bên cạnh đó, theo Waldinger (2007), xuất tinh sớm còn hai nhóm nữa là:

• Xuất tinh sớm theo hoàn cảnh: không phải lúc nào cũng xuất tinh nhanh mà xảy ra một cách ngẫu nhiên và tùy tình huống, thường đi kèm giảm khả năng kiềm chế xuất tinh
• Xuất tinh giả sớm: thời gian chờ xuất tinh từ 3-6 phut, nhưng thường đi kèm giảm khả năng kiềm chế xuất tinh.

Tần suất

Trước hết, vấn đề cần biết IELT ở những người bình thường là bao nhiêu. Trên một nghiên cứu thực hiện tại các nước Âu-Mỹ, thì thời gian này trung bình là 5,4 phút.

Kể đến, số người cho là bị xuất tinh sớm có nhiều không? Theo nghiên cứu khác do Laumann và cộng sự tiếng hành năm 2005, tại 29 quốc gia Mỹ-Âu-Á-Trung đông thì người ta thấy có 12-30% nam giới than phiền bị sớm, tỉ lệ này cao nhất là ở các nước Đông Á và Đông Nam Á và thấp nhất là Trung. Tuy vậy, không phải ai bị xuất tinh dưới 1 phút cũng đều cho là mình bị sớm, chỉ 50% những người xuất tinh dưới 1 phút cho là họ bị xuất tinh sớm.

Nguyên nhân xuất tinh sớm

Có nhiều giả thuyết về nguyên nhân gây xuất tinh sớm, tuy nhiên, đa số giả thuyết đều không dựa trên chứng cứ, trừ hai nguyên nhân sinh học sau:

• Sự nhạy cảm của dương vật: do tăng nhạy cảm dương vật nên hoặc nam giới nhanh đạt tới ngưỡng xuất tinh hoặc có ngưỡng xuất tinh thấp hơn người bình thường.
• Sự nhạy cảm của các thụ thể 5-Hydroxytryptamin (5-HT)

Các thụ thể 5-HT có vai trò kiểm soát sự xuất tinh. Xuất tinh sớm xảy ra khi có sự giảm nhạy cảm với thụ thể 5-HT2C hay có sự tăng nhạy cảm với thụ thể 5-HT1A.

Ngoài ra, yếu tố tâm lý như sự lo lắng, ít kinh nghiệm tình dục, các kỹ thuật kiểm soát xuất tinh kém… cũng góp phần gây xuất tinh sớm.

Cách điều trị xuất tinh sớm

• Các biện pháp không dùng thuốc

Thủ dâm trước khi giao hợp khoảng 30 phút, nhờ đó khi giao hợp thời gian xuất tinh sẽ dài hơn. Tuy nhiên, biện pháp này khó thực hiện với người lớn tuổi khi khoảng thời gian cần cho lần cương tiếp theo càng dài.

Phân tán tư tưởng khi đang giao hợp bằng cách đếm số từ 1 trở đi, hay xem tivi… cũng là một biện pháp khó khả thi.

• Tập luyện kiềm chế xuất tinh

Kỹ thuật “bóp” qui đầu (squeeze technique) do Semans (1956) đề xuất và Masters và Johnson (1970) phát triển.

Kỹ thuật ngưng-khởi động (stop-start technique) được Kaplan (1983) đề xuất.

Cả hai kỹ thuật đều nhằm loại bỏ sự xuất tinh bằng cách ngưng kích thích tình dục. Với kỹ thuật đầu, khi sắp xuất tinh, qui đầu sẽ được bóp nhẹ ở bụng, còn với kỹ thuật sau thì toàn bộ các cử động đều ngưng lại khi sắp xuất tinh. Theo báo cáo ban đầu của Masters and Johnson, sau một thời gian vài tháng tập luyện, 60-95% trường hợp thành công. Tuy nhiên, các nghiên cứu sau này cho thấy tỉ lệ thành công về lâu dài là rất thấp.

• Dùng thuốc để kéo dài thời gian giao hợp (bảng 11-1)

Thuốc tê thoa qui đầu: thuốc tê tại chỗ như kem hay thuốc xịt lidocaine và prilocaine, làm giảm cảm giác qui đầu để làm tăng khả năng kiềm chế xuất tinh. Tuy nhiên, thuốc tê có thể gây cảm giác “bì bì” ở dương vật, và nếu nó ngấm qua âm đạo thì cũng gây cảm giác tê rần ở âm đạo.

Thuốc ức chế men PDE-5 (sildenafil, vardenafil): đây là những thuốc dùng trong điều trị rối loạn cương. Do vậy, các thuốc này có hiệu quả ở những người vừa bị rối loạn cương vừa xuất tinh sớm; các trường hợp khác ít hiệu quả.

10, 20, 40 mg/ngày, hoặc 20 mg, 3-4 giờ trước giao hợp.

Thuốc	Nhóm	Liều
Clomipramine	Ức chế tái hấp thu không chọn lọc serotonin	25-50 mg/ngày, hoặc 25 mg, 4-24 giờ trước giao hợp.
Fluoxetine	Ức chế tái hấp thu chọn lọc serotonin	5-20 mg/ngày
Paroxetine	Ức chế tái hấp thu chọn lọn serotonin.
Sertraline	Ức chế tái hấp thu chọn lọc serotonin	25-200 mg/ngày, hoặc 50 mg, 4-8 giờ trước giao hợp	Kem Lidocaine/ Prilocaine	Tê tại chỗ	Lidocaine 2,5%, Prilocaine 2,5% thoa 20-30 phút trước giao hợp

Các thuốc ức chế tái hấp thu serotonin. Trong các thuốc này, fluvoxamine và citalopram ít hiệu quả hơn paroxetine, sertraline và fluoxetine. Các thuốc này có thể uống mỗi ngày, paroxetine (20-40mg), Clomipramine (10-50mg), sertraline (50-100mg), và fluoxetine (20-40mg).

Tác dụng phụ của chúng là mệt mỏi, ngáp, buồn nôn, nhược cơ, run và phân lỏng. Những tác dụng phụ thường xuất hiện trong tuần đầu và mất dần sau 2-3 tuần. Đôi khi, chúng còn gây giảm ham muốn tình dục và giảm vừa phải độ cương cứng dương vật; khi ngưng thuốc thì các tình trạng này cũng mất đi.

Ngoài ra, các thuốc này cũng có thể uống theo nhu cầu, khoảng 5 giờ trước khi giao hợp, để giúp kéo dài thời gian xuất tinh ở nam giới.

Dapoxetine. Tất cả những thuốc kẻ trên đều là thuốc điều trị xuất tinh sớm không chính thức (off-label). Thuốc uống đầu tiên được vài quốc gia chính thức công nhận là thuốc điều trị xuất tinh sớm nguyên phát theo nhu cầu, chon am giới từ 18-64 tuổi là dapoxetine, được hai nước Phần Lan và Thụy Điển cho phép lưu hành từ ngày 10/2/2009.

Tuy nhiên, hiện tại, nhiều quốc gia, trong đó có Hoa Kỳ, vẫn chưa cho phép lưu hành thuốc này để trị xuất tinh sớm.

Dapoxetine cũng là một thuốc thuộc nhóm ức chế tái hấp thu chọn lọc serotonin, nhưng có thời gian tác dụng nhanh, nên chỉ cần uống trước quan hệ 1-3 giờ, và thuốc cũng mau bị thai ra khỏi cơ thể.

• Phẫu thuật

Nhằm làm giảm sự nhạy cảm của dương vật, các bác sĩ Hàn Quốc, Đài Loan (Young Chan Kim, 2004, Yu Chen, 2008) đã áp dụng vi phẫu để cắt rời một số nhánh nhỏ thần kinh cảm giác qui đầu giúp người bệnh có thể kiềm chế được sự xuất tinh.

Tuy nhiên, hầu hết các tác giả trên thế giới đều không đồng ý với quan điểm này. Nghiên cứu của Nguyễn Thành Như (2010) cũng cho thấy phẫu thuật không có vai trò trong điều trị xuất tinh sớm.

Tám trường hợp được tôi dùng vi phẫu thuật cắt chọn lọc thần kinh lưng dương vật trong thời gian từ 01/03/2009 đến 30/06/2010 đã không có trường hợp nào có cải thiện thời gian xuất tinh.

Những điểm cần lưu ý

• Xuất tinh sớm là một bệnh tự chẩn đoán.
• Nam giới bị xuất tinh sớm do rối loạn cương, do viêm nhiễm niệu sinh dục cần được điều trị theo nguyên nhân. Nam giới bị xuất tinh sớm nguyên phát có thể được điều trị bằng thuốc tê tại chỗ hay thuốc ống. Các bài tập luyện thường gian khổ và ít hiệu quả về lâu dài.
• Phẫu thuật không có vai trò trong điều trị xuất tinh sớm.

Men Health hy vọng những kiến thức trên sẽ giúp ịch cho các bạn khi muốn tìm hiểu về xuất tinh sớm.