Tiểu không tự chủ, hay không kiểm soát, són tiểu, mang lại rất nhiều rắc rối cho nam giới trong cuộc sống, cùng với đó là nỗi hoang mang về sức khỏe. Vậy đây có phải là bệnh không? Nguy hiểm không? Và làm thế nào để khắc phục sớm? Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

Tiểu không tự chủ là gì?

Đây là một triệu chứng xuất hiện trong nhiều bệnh hoặc tình trạng khác nhau ở đường tiết niệu, chứ không phải bệnh lý. Nam giới bị rò rỉ nước tiểu, tiểu són liên tục cho đến khi bàng quang hết nước mà không cách nào kiểm soát được.

Vấn đề tiểu không kiểm soát ở nam giới ngày càng phổ biến nên được các bác sĩ tiết niệu quan tâm hơn.

Tiểu không tự chủ là do đâu?

Để hiểu rõ nguyên nhân của tình trạng này, đầu tiên bạn phải hiểu cách mà nước tiểu hình thành và làm thế nào để bạn có thể đi tiểu được.

Ban đầu, nước tiểu được tạo ra ở thận, theo đường niệu quản xuống dự trữ tại bàng quang. Lúc bạn đi tiểu, nước tiểu từ bàng quang đi xuống niệu đạo (ống này chạy qua tuyến tiền liệt và dương vật) sau đó ra ngoài. Đoạn mà niệu đạo đi qua tuyến tiền liệt có một cơ vân. Bình thường khi bàng quang đầy, dây thần kinh sẽ báo hiệu cho cơ vân giữ chặt đồng thời giãn cơ bàng quang, ngăn nước tiểu chảy ra. Chỉ khi bạn bắt đầu đi tiểu thì các dây thần kinh mới truyền tin để cơ vân mở, cơ bàng quang co lại đẩy nước tiểu ra ngoài.

Có nhiều nhóm nguyên nhân gây tiểu không kiểm soát khác nhau là:

Sau phẫu thuật: xảy ra khi phái mạnh hoạt động gắng sức sau cắt tận gốc tuyến tiền liệt, cắt tận gốc bàng quang hoặc chữa ung thư tiền liệt tuyến bằng xạ trị

Tiểu gấp do cơn co bóp cơ bàng quang mạnh hơn lực giữ của cơ vân: có thể do nhiễm trùng đường tiết niệu, táo bón, viêm tuyến tiền liệt, sỏi niệu quản hoặc sỏi bàng quang, khối u ở tuyến tiền liệt, bệnh thần kinh (đột quỵ, Parkinson).

Tiểu són do tràn đầy: có khối u ở tuyến tiền liệt làm ống niệu đạo tắc nghẽn hoặc rối loạn cơ bàng quang. Bên cạnh đó còn có một số nguyên nhân ít gặp hơn là hẹp niệu đạo, tác dụng phụ của thuốc chống dị ứng, giảm chức năng thần kinh trong bệnh đa xơ cứng hay đái tháo đường.

Bên cạnh đó, tuổi tác càng cao thì nguy cơ són tiểu càng nhiều. Đó là vì các cơ bàng quang và cơ thắt vân ở niệu đạo yếu dần do lão hóa.

5 loại tiểu không tự chủ

• Khi gắng sức: cười to, ho, hắt xì hay thực hiện hoạt động gắng sức
• Do tiểu gấp: mắc tiểu đến mức quý ông không thể nhịn nổi
• Do tràn đầy: bàng quang không tống nước tiểu đi được, làm nước tiểu ứ đầy trong đó và bị tràn ra ngoài
• Tiểu không kiểm soát thường trực: gây ra rò rỉ nước tiểu ở nam giới liên tục, có thể do cơ vòng không hoạt động nữa, hay có lỗ rò nước tiểu từ bàng quang ra ngoài.
• Tiểu không tự chủ chức năng: do có một lý do nào đó khiến cho phái mạnh không kịp tới nhà vệ sinh để đi tiểu hoặc không tự di chuyển tới đó được.

Các bước chẩn đoán tiểu không tự chủ ở nam giới

Thông qua những bước này, bác sĩ có thể xác định được nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Bước 1. Khai thác thông tin

Bác sĩ sẽ hỏi bạn về thời điểm có triệu chứng đầu tiên, diễn biến như thế nào, có từng phẫu thuật, xạ trị không, đang dùng thuốc gì, từng mắc những bệnh nào. Bên cạnh đó, nếu có những vấn đề khác như tiểu ra máu, bí tiểu, đau hay nóng rát khi đi tiểu… cũng cần phải thông báo đầy đủ với bác sĩ.

Bước 2. Khám lâm sàng

• Sờ nắn vùng bàng quang để xem xem có hiện tượng tràn nước tiểu không
• Kiểm tra chức năng của thần kinh
• Nội soi bàng quang đánh giá sự suy yếu cơ thắt hay bất kỳ tổn thương nào, đồng thời loại trừ tình huống hẹp cổ bàng quang và hẹp niệu đạo; loại trừ sỏi bàng quang, khối u, túi thừa đều có thể làm tình trạng tiểu không tự chủ thêm trầm trọng.
• Làm thêm xét nghiệm khác: gồm có xét nghiệm nước tiểu xác định có vết máu hay bất thường nào không, nuôi cấy nước tiểu tìm dấu hiệu nhiễm trùng, siêu âm đánh giá nước tiểu tồn dư, niệu động học đa kênh kiểm tra những vấn đề khác, siêu âm vùng chậu bao quát cả đường tiết niệu và hệ sinh dục.

Điều trị tiểu không kiểm soát bằng cách nào?

Để khắc phục tình trạng tạm thời, nam giới có thể mang bỉm, tránh nước tiểu són ra quần gây ra các tình huống ngại ngùng.

Nguyên nhân gây tiểu không kiểm soát sẽ quyết định phương án điều trị. Cụ thể là:

Phương pháp không phẫu thuật

Dành cho những bệnh nhân phát sinh tiểu không tự chủ sớm (dưới 1 năm) sau khi cắt tuyến tiền liệt tận gốc. Liệu pháp sàn chậu đang được sử dụng phổ biến nhất. Tuy nhiên, ở nam giới, phương pháp này chưa có bằng chứng rõ ràng để chứng minh hiệu quả.

Nam giới có thể tập luyện tại nhà bằng cách: làm động tác cố gắng ngưng tiểu, giữ nguyên tư thế này trong 10 giây, tiếp theo thả lỏng 10 giây và lặp lại thêm 3 lần. Một ngày nên tập luyện nhiều lần và kiên trì trong thời gian dài để có kết quả tốt nhất.

Bên cạnh đó, thuốc giúp giảm tình trạng mắc tiểu khẩn cấp, thuốc giãn cơ bàng quang mirabegron, thuốc tiêm onabotulinumtoxinA ngăn cơ bàng quang co thắt cũng được đưa vào điều trị bệnh này, nhưng hiệu quả trên nam giới vẫn chưa có bằng chứng khoa học đủ thuyết phục.

Phẫu thuật

Nếu người bệnh không đáp ứng với các phương pháp ở trên, nên được xem xét để phẫu thuật. Có 3 lựa chọn là:

• Tiêm chất làm đầy thành niệu đạo: gồm có Teflon, silicon, collagen và các hạt macropic.
• Cơ thắt nhân tạo: đây là tiêu chuẩn vàng trong điều trị tiểu không kiểm soát ở nam giới đã cắt tuyến tiền liệt. Thiết bị gồm một cơ vòng bít đặt quanh cổ bàng quang hoặc niệu đạo màng, một máy bơm đặt ở mặt trong bìu giúp dễ dàng điều khiển và một bể chứa; chúng kết nối với nhau bằng ống chống xoắn. Nam giới chỉ cần bấm van để đi tiểu khi muốn, sau đó tắt van để giữ nước ở lại trong bàng quang.
• Đặt dải treo niệu đạo: tạo ra một điểm tựa để thay thế cho cơ vân ở niệu đạo, tránh nước tiểu rò rỉ. Nam giới có thể chủ động việc đi tiểu mà không cần điều chỉnh công tắc như là dùng cơ thắt nhân tạo.
• Treo cổ bàng quang: treo cổ bàng quang vào xương mu

Điều chỉnh sinh hoạt, giảm đi tiểu không tự chủ

Nam giới nên thực hiện những lời khuyên này hằng ngày tại nhà nhằm tăng cường sức khỏe tiết niệu.

• Ăn đa dạng các loại thực phẩm khác nhau, nhưng tập trung nhiều vào rau, trái cây, cá, thịt trắng, đậu… để ngăn ngừa táo bón và giữ cân nặng khỏe mạnh với nhóm dinh dưỡng lành mạnh
• Giảm tối đa chất kích thích, là bia rượu, là thuốc lá, cà phê, nước trà đặc hay các loại ma túy nói chung. Chúng kích thích thần kinh mạnh, tác động tới bàng quang và giảm khả năng kiểm soát cơ vân
• Uống nước vừa phải: đã mắc chứng tiểu không tự chủ thì nam giới chỉ nạp dưới 2 lít chất lỏng hằng ngày, ít uống nước vào buổi tối
• Tập đi tiểu theo lịch: sau mỗi một khoảng thời gian cố định, nam giới nên đi tiểu luôn chứ không đợi tới khi có nhu cầu.

Kết luận từ chuyên gia

Dù là vì nguyên nhân nào thì tiểu không tự chủ cũng khiến các đấng mày râu tự ti, bất tiện khi sinh hoạt hằng ngày và quan hệ tình dục, mất giấc ngủ ngon vì són tiểu trong đêm, ảnh hưởng tới da vùng sinh dục, đồng thời tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu.

Vì vậy mà chất lượng cuộc sống của các anh giảm đi rất nhiều. Phái mạnh nên tới cơ sở y tế uy tín để điều trị ngay từ khi phát hiện, việc chữa sớm sẽ tăng cơ hội phục hồi và phát hiện những bệnh lý tiềm tàng ngay từ khi mới chớm.